Mały Książę – Antoine de Saint-Exupéry. Klasyka światowej literatury dla każdego.

Nigdy nie lubiłam Małego Księcia... Uczynienie go szkolną lekturą, choć celowe z punktu widzenia procesu edukacji, odarło go z magii i sprawiło, że po wielu godzinach "interpretacji" miałam ochotę rzucić książeczką o ścianę. A jak podchodzę do niej dzisiaj?

A oto mój sekret. Jest bardzo prosty: dobrze widzi się tylko sercem. Najważniejsze jest niewidoczne dla oczu.

Tak jak w powyższym cytacie, staram się patrzeć na niego sercem, szukam głębszego sensu, chłonę poszczególne zdania i oceniam całość jak człowiek dorosły (co o dziwo jest dla mnie łatwiejsze teraz, gdy przeżyłam pewnie jedną trzecią swojej ziemskiej egzystencji, niż gdy byłam dzieckiem).

Małego Księcia po raz pierwszy wydano w 1943 roku i od tego czasu jego popularność nie maleje. Według wikipedii książkę przełumaczono na 270 języków i dialektów, a sprzedaż dawno przekroczyła 140 milionów egzemplarzy (i biorąc pod uwagę, że właśnie powstał film, liczba ta zapewne wzrośnie).

Exupéry napisał baśń i sam ją zilustrował oraz zadedykował swojemu wielkiemu przyjacielowi Léonowi Werthowi, wierząc że ten nie tylko ją zrozumie, ale też znajdzie w niej miliony znaczeń. Wyobrażacie sobie bardziej sentymentalny prezent? I choć w dzisiejszych czasach ilustracje tego typu są mało atrakcyjne dla dzieci, dla mnie stanowią sentymentalną podróż w przeszłość. Przyznam się wam, że Mały Książę to jedna z niewielu książek, które podróżują ze mną do kolejnych miejsc zamieszkania.

Wbrew pozorom Mały Książę wcale nie jest literaturą dla dzieci, nie bez powodu na lekcjach polskiego omawia się go w tak szerokim kontekście.

Dorośli są zakochani w cyfrach. Jeżeli opowiadacie im o nowym przyjacielu, nigdy nie spytają o rzeczy najważniejsze. Nigdy nie usłyszycie:, „Jaki jest dźwięk jego głosu? W co lubi się bawić? Czy zbiera motyle?” Oni spytają was: „Ile ma lat? Ilu ma braci? Ile waży? Ile zarabia jego ojciec?” Wówczas dopiero sądzą, że coś wiedzą o waszym przyjacielu. Jeżeli mówicie dorosłym: „Widziałem piękny dom z czerwonej cegły, z pelargoniami w oknach i gołębiami na dachu” – nie potrafią sobie wyobrazić tego domu. Trzeba im powiedzieć: „Widziałem dom za sto tysięcy franków”. Wtedy krzykną: „Jaki to piękny dom!”

Powyższy cytat dobitnie pokazuje jacy są dorośli, obnaża nasze słabości i materialistyczne podejście do życia. A gdzie w tym wszystkim radość życia? Istota człowieczeństwa? Empatia? Ponadczasowe wartości, jak choćby przyjaźń?

Ludzie mają zbyt mało czasu, aby cokolwiek poznać. Kupują w sklepach rzeczy gotowe. A ponieważ nie ma magazynów z przyjaciółmi, więc ludzie nie mają przyjaciół.

Mały Książę, samotny na swojej planecie, zmuszony do rozmowy z samym sobą i przypadkowymi osobnikami dorasta i coraz lepiej rozumie ideę miłości i przyjaźni, uczy się odpowiedzialości "za to, co oswoił" i odnajduje swoje przeznaczenie. Kres jego historii można rozumieć w różny sposób., zachęcam byście sami się o tym przekonali. Zniknął, ale czy to znaczy, że przestał istnieć?

Źródła podają, że pod postacią fikcyjnego chłopca skrywał się sam autor, ale sądzę, że przekaz jest tak uniwersalny, że każdy z nas znajdzie w Księciu okruch samego siebie. Czy nie jest tak, że każdego dnia szukamy przyjaźni? Próbujemy zrozumieć miłość? Cierpimy, ale też dążymy do szczęścia?

A gdy się pocieszysz (zawsze się w końcu pocieszamy), będziesz zadowolony z tego, że mnie znałeś. Będziesz zawsze moim przyjacielem. Będziesz miał ochotę śmiać się ze mną. Będziesz od czasu do czasu otwierał okno - ot, tak sobie, dla przyjemności. Twoich przyjaciół zdziwi to, że śmiejesz się, patrząc na gwiazdy. Wtedy im powiesz: "Gwiazdy zawsze pobudzają mnie do śmiechu". Pomyślą, że zwariowałeś. Zrobiłem ci brzydki figiel.

Podróż małego, złotowłosego chłopca, to droga przez dojrzewanie, podczas której ten uczy się doceniać rzeczy najważniejsze. Błądzi, by zrozumieć stratę, docenić piękno chwil spędzanych w towarzystwie, czuje miłość do tego, co sam stworzył i otoczył opieką. Pomyślcie o tym, że czy każdego dnia (oczywiście w chwilach "nicnierobiebia") nie zastanawiacie się, co by było, gdyby? A może macie swoją "różę", bezktórej nie wyobrażacie sobie życia? I martwicie się o "baranka", który tę "różę" może zjeść?

Jesteście piękne, lecz próżne - powiedział im jeszcze. Nie można dla was poświęcić życia. Oczywiście moja róża wydawałaby się zwykłemu przechodniowi podobna do was. Lecz dla mnie ona jedna ma większe znaczenie niż wy wszystkie razem, ponieważ ją właśnie podlewałem. Ponieważ ją przykrywałem kloszem. Ponieważ ją właśnie osłaniałem. Ponieważ właśnie dla jej bezpieczeństwa zabijałem gąsienice (z wyjątkiem dwóch czy trzech, z których chciałem mieć motyle). Ponieważ słuchałem jej skarg, jej wychwalań się, a czasem jej milczenia. Ponieważ... jest moją różą.

W chwilach zwątpienia w sens istnienia tego okrutnego świata sięgnijcie po Małego Księcia, otwórzcie na jakiejkolwiek stronie i odkryjcie w sobie dziecko. Niemal na pewno znajdziecie cytat, który podniesie was na duchu lub sprawi, że zobaczyie światełko tam, gdzie wszelka nadzieja zginęła. Otwórzcie umysły i pozbądźcie się blokad w waszych głowach, doceńcie chwile, którym niestraszne najnowsze wiadomości w tv.

A jeśli macie dziecko, koniecznie przeczytajcie mu tę historię, bądź zabierzcie na film. Może dzięki temu zrozumie, że pewne wartości nie ulegają zmianie od wieków?

Dziś już kocham Małego Księcia i tęsknię za czasami, gdy wszystko było takie proste... A swój stary egzemplarz (z 1992 roku) na zawsze ukryję na półce, dla siebie i przyszłych pokoleń.

Szczegóły
Tytuł: Mały Książę
Autor: Antoine de Saint-Exupéry
Przekład: Jan Szwykowski
Wydawnictwo: Instytut Wydawniczy PAX 1992
ISBN 83-211-0964-0