Dzisiejszy post dedykuję maturzystom.

Lalka. Na samą myśl o lekturze cierpnie mi skóra, podświadomość daje znaki, by uciekać, a na usta ciśnie się jedno słowo – nuda! Tymczasem Lalka to naprawdę świetnie napisana powieść. Tak! Moi drodzy, zapomnijcie na chwilę, że w czasach liceum męczono was streszczeniami, charakterystyką bohaterów, tłem społecznym i politycznym czy wpływem poczynań Wokulskiego na losy świata... Dajcie się ponieść historii, a nie będziecie żałować.

Opowieść o miłości Stanisława Wokulskiego do Izabeli Łęckiej na pewno niejednokrotnie spędzała wam sen z powiek w czasach liceum. To bodajże jeden z najbardziej znanych literackich mezaliansów, a jednocześnie powieść o tym, jak łatwo stracić głowę dla kobiety. Zubożały szlachcic w osobie Wokulskiego zajął się handlem, czego Izabela, jako arystokratka nie potrafiła znieść. Nie potrafiła pogodzić się z faktem, że zwykły kupiec smali do niej cholewki, było jej wstyd przed resztą arystokratycznej kliki. Nie zauważała, jak wiele poświęcał mężczyzna, by osiągnąć najważniejszy życiowy cel – miłość wymarzonej kobiety. By zdobyć serce Izabeli próbował ratować jej majątek, uczył się angielskiego, wymyślał nowatorskie rozwiązania, by zarabiać pieniądze i jednocześnie zdobywać uznanie społeczne, ale i tak w oczach rozpieszczonej panny był nikim. Były szlachcic w chwilach zwątpienia rozmyślał nad obłudą i zakłamaniem arystokracji, jednak wiedział, że stoi na straconej pozycji. Wszelkie działania Wokulskiego prowadziły donikąd. Izabela nie potrafiła (i nie chciała) pokonać swych uprzedzeń, a łaskawym okiem patrzyła jedynie na bogatych fircyków z elit. Stanisław w jej mniemaniu nie dorastał jej do pięt i w efekcie, pogardzany, postanowił zakończyć swe życie.

Lalka jest powieścią wielowątkową, o rozbudowanej strukturze, bogatej w środki stylistyczne. Choć objętość może przerażać, ze zdziwieniem zauważyłam, że czytanie jej dla przyjemności nie nastręcza problemów. Jest ziarno prawdy w stwierdzeniu, że lektury są nudne głównie dlatego, że są... lekturami. 

Miłość dwojga głównych bohaterów to jeden z dominujących wątków, ale na uwagę zasługuje też obraz społecznego rozkładu oraz charakterystyka sylwetek polskich idealistów. Rzecki, Wokulski i Ochocki podporządkowali swe życie konkretnym ideałom, a kwestia powodzenia ich działań stanowi źródło głębokich przemyśleń. Nie bez znaczenia jest też tło historyczne lektury, które podczas szczegółowej analizy może stanowić ciekawe doświadczenie. 

Styl pisania Prusa nie należy do najłatwiejszych. Autor z największą starannością odwzorował rzeczywistość, a każdemu słowu w powieści nadał znaczenie biorące początek z osobistych obserwacji. Dla mnie najistotniejszy był wątek miłosny, gdyż to właśnie jemu poświęcono najmniej miejsca w szkolnym omawianiu lektury. Wtedy celem analizy tekstu było raczej badanie historycznego tła, czy też aspektów politycznych (przynajmniej tak omawiałam Lalkę w swoim liceum, jakieś piętnaście lat temu). Natomiast teraz mogłam czerpać z lektury czystą przyjemność, co i wam radzę. Być może odkryjecie coś, co umknęło wam w szkole? 

Serdecznie polecam odświeżenie znajomości lektury, zwłaszcza teraz gdy Wydawnictwo MG pokusiło się o ponowne wydanie powieści, w przepięknej oprawie, uzupełnione o wcześniej niepublikowane fragmenty. Nie mogę przemilczeć wyglądu samej publikacji, która jest wydawniczą perełką. Gruba okładka, wygodny format i czytelna czcionka tworzą spójną całość, dzięki czemu lektura jest przyjemnością.

Podsumowując: lekturę polecam dojrzałym czytelnikom lubującym się w klasyce i wszystkim tym, którzy czytali Lalkę kilka bądź kilkanaście lat temu. To jedna z ponadczasowych pozycji, które warto znać i posiadać na własnej półce, a jednocześnie taka, w której ciągle można odkrywać nowe wartości. 

Szczegóły

Tytuł: Lalka

Autor: Bolesław Prus

Wydawnictwo: MG 2015

Klasyka nie gryzie